Yeni vyatyandash tarbiyasi bu etsn yan yunyamli bir prosesdir. Elya bir yer, elya i'timai proses, i'timai shchadisya eyustyarmak chyatindir ki, orada yeni nyaslin formalashmasi prosesi eetmyasin. Kollektivdya formalaşma myaqsyadyunlts tyarbiyanin yang parlag şalidir. Ushayn tyarbiyyasindya, onun schayata shazyrlanmasynda tyak bir adam rol oinaya bilmyaz. Oh, mtslyag kollektivi icyarisndya tyarbiya almali, dyaişmyali, formalaşmaldır. Ushag myaktyabya eyaldiyi etsndyan kollektiv mtsnasibatlyar alamina dtsshtsr. Onlarla bireya fyaaliyyat eyustyarir, verilyan tapshyryglari kollektiv bireya yerinya yetirirler. Demyak, shaaird kollektivedya kollektiv vasitasilya tyarbiya olunur. Yaxşi tyashkil olunmush kollektiv tyarbiya tschtsn yan tyashirli vasityadir. Team sharyakyatlyarin icharisindya syaryanam vermyak, mtsakirya etmyak, yaksyariyyatya tabe olmag, yoldashlyg yardymy, myasuliyyat dashymaq, bashqalari ilya razylashmag prinsiplri yan eyurkyamli yer tutur. Myaktyabin yuztsnyamaxsus kollektiv vardir. Bu kollektivlyar icarisindya qaydalar, rejim, yanyanyalyar, is tsslubu vardir ki, bunlar da usaq shyaxsiyyatinin formalashmasinda buytsk roll oynayirlar.
Mtsallim kollektivin qymyai ila ushay tyarbiya etmyak istyadikdya tlblri. verir, kollektiv yuz tszvlyari qarshysynda talyab goyur. Kollektiv yekdil tələbi ilya yuz tsvtsnya tyasir eyustyarib takya onu dyayishdirmir, onlarin yuz tsvtsnya talabljar vermyasi bttsn kollektivi tyarbiya edir. Myasalyan, yaeyar bir shaeird mtsyallimin tyakidinya bakhmayarag dyarsdyan qachmyshsa, shaeird collecti ondan mtsyallimdyan tszr istyamyayi talaab edir. Shchamin eyustyarish veryan shaeirdlyarin yuzlyarinin nya vakhtsa bu tələbi pozmasy imkan hariindya olur. Elyaya dya intizamy yerindya olmayan shaeird ashay sinif shaeirdlyarinin tyarbiyya işləriyinya ağır oldugda ushaglar verdiyi tələbljar onu yes tyarbiyya edir. Ishi tsetsn gurdugda ushag kollektivti tyarbiyya amilinya chevrilir vya mtsyallimin yahyn kymyakchisi olur.
Tyasstsf ki, elya mtsyallimlyarya vya valideinlyarya rast eyalmyak olur ki, onlar usay kollektivlya tsnsiyatdyan Çakındırır. Onlar arasynda “syan onlara goshulma”, “bu sinfin ushaglary syanin taiyn deyil”, “onlarla oturub-durmay syanya myaslyashchyat eyurmtsrtsk” kimi syuzlyar tez-tez rast eyalmyak olur. Bu suzlyarlya mtsallim vya ya valideinlyar ushaglyar tyanschalyya gapayyr, dostlug vya yoldashlyg anlayyshyn onlara yadlashdyrr, bireya fyaaliyyatdyan uzaglashdyrlar. Mtsyallimlyar dya, valideinlyar dya bu fardiyyatçilik psixoloeiyasyndan yal çakmyali, ushaqlyar kollektivedya formalashmaqdan uzag salmamalydyrlar.